Cây rau tần dày lá có tên khoa học là Plectranthus Amboinicus. Tên thường gọi của cây này là húng chanh, dương tửu tô, rau thơm lông hoặc rau thơm lùn. Đây là một loại cây thân thảo cùng họ với húng quế, bạc hà, kinh giới, xô thơm, hương thảo và húng tây.
Cây rau tần dày lá có nguồn gốc từ Đông Phi và Nam Phi. Hiện nay cây được trồng phổ biến ở các nước nhiệt đới như Ấn Độ, Trung Quốc, Malaysia, Việt Nam để làm thuốc, gia vị và cây cảnh.
Cây rau tần dày lá được trồng trong chậu cảnh hoặc trồng thành bụi. Cây phát triển ở nhiều môi trường khác nhau như ven biển, sườn đá, đất cát… nhưng thích nhất là đất màu mỡ, dễ thoát nước và có bóng râm. Cây phát triển mạnh hằng năm theo hai mùa vụ là: mùa hè, mùa thu. Vào tháng 4 hoặc tháng 5 thì cây có hoa và cho quả.
Thân cây tần dày lá cao khoảng 25-100cm. Cây mọng nước, có mùi hăng hắc, thường có lông ngắn, mềm bao quanh thân khi còn non. Cây già thân sẽ nhẵn hơn.
Lá rau tần dày lá có hình tim, lá dày, cứng, giòn quanh mép lá có khía răng tròn và thường mọc đối xứng nhau, lá có nhiều lông mịn, có mùi thơm dễ chịu, khi hít vào cho cảm giác sảng khoái. Hoa của cây tần dày lá nằm trên một cuống ngắn, màu tím nhạt. Cây thường cho hoa từ tháng 8 đến tháng 11.
1. Cách trồng rau tần dày lá
Cây rau tần dày lá có thể trồng bằng cây con hoặc giâm cành đều được. Khi giâm nên chọn cây thân to tròn, lá xanh tốt đều nhau, không sâu bệnh, không nên chọn cành non quá hoặc già quá cây sẽ không phát triển được.
Rau tần dày lá có thể trồng trong chậu, thùng xốp hoặc khoảng đất trống miễn là đảm bảo thoát nước tốt vì loại cây này không chịu được ngập úng.
Nơi trồng phải có ánh nắng từ 4-5 tiếng vì đây là loại cây ưa nắng.
Tần dày lá có thể thu hoạch sau khoảng 1 tháng. Khi thu hoạch thì ngắt lá hoặc có thể ngắt cả đoạn non phía đầu ngọn để sử dụng.
2. Lợi ích sức khỏe của cây rau tần dày lá (húng chanh)
2.1 Chữa ho, giảm viêm họng cho bà bầu, trẻ nhỏ
Bà bầu và trẻ nhỏ thường không nên uống thuốc, do đó tần dày lá sẽ là phương thuốc hữu hiệu chữa ho, đau rát cổ họng, viêm xoang tại nhà hiệu quả. Hoạt chất bên trong lá húng chanh tương tự một loại kháng sinh tự nhiên có tác dụng sát khuẩn tốt, loại bỏ chất nhầy, đờm và các tác nhân gây viêm nhiễm vòm họng.
Sắc nhỏ lá rau tần tươi đã được rửa sạch, thêm một ít đường phèn rồi đem chưng cất thủy, sau đó vắt lấy nước uống. Còn bã lá rau tần có thể ăn hoặc ngậm nuốt cùng với nước. Mỗi ngày sử dụng 1 lần, sẽ có hiệu quả nếu dùng liên tục từ 3–5 ngày.
2.2. Giảm sốt
Thay đổi thời tiết thất thường là nguyên nhân chính khiến cho cơ thể bị sốt, cảm cúm, mệt mỏi. Rau tần dày lá sẽ là phương pháp hữu hiệu để hạ sốt nhanh chóng. Ngoài ra, rau tần dày lá còn giúp ra mồ hôi, loại bỏ độc tố qua da và tăng nhanh quá trình phục hồi.
Giã nát một ít lá rau tần cùng với một ít muối và một ít nước sôi để nguội, rồi vắt lấy nước uống. Bã lá rau tần để nguyên hoặc cho ít giấm hay rượu để thoa khắp cơ thể.
2.3. Giảm căng thẳng và lo âu
Một số hợp chất hữu cơ và khoáng chất có trong cây tần dày lá có tác dụng an thần nhẹ. Hãm rau tần dày lá như trà để uống để giảm cảm giác lo lắng, bồn chồn, căng thẳng, giúp thư giãn, ngủ ngon.
2.4. Giúp đẹp da
Một trong những lợi ích tuyệt vời khác của cây rau tần dày lá là giúp tái tạo và làm đẹp da. Cây tần dày lá có thể trị lành các vết côn trùng cắn, chích cho đến các bệnh da liễu như bệnh chàm, vẩy nến… Các hợp chất chống viêm có trong cây rau tần dày lá có thể nhanh chóng làm giảm đỏ và sưng tấy, đồng thời loại bỏ ngứa và kích ứng.
2.5. Chống ung thư tiềm năng
Nghiên cứu gần đây phát hiện ra rằng thân cây tần dày lá rất giàu chất chống oxy hóa và có khả năng làm sạch các gốc tự do. Chiết xuất của loại cây này đã giúp ức chế sự tăng sinh của các tế bào ung thư.
2.6. Cải thiện chức năng thận
Cây húng chanh giúp lợi tiểu. Từ đó, nó giúp cơ thể đào thải các độc tố bằng cách kích thích đi tiểu. Điều này cũng làm giảm lượng muối dư thừa, chất béo và nước trong cơ thể, giữ cho thận hoạt động trơn tru.
2.7. Giảm hội chứng ruột kích thích
Từ thời xa xưa, cây húng chanh thường được dùng để trị khó chịu dạ dày và giảm hội chứng ruột kích thích. Hãm lá cây tần dày lá uống như nước trà sẽ mang lại lợi ích sức khỏe kể trên.
2.8. Giảm đau bụng kinh ở nữ giới
Phụ nữ sẽ vui mừng khi biết rằng cây rau tần dày lá còn giúp giảm cơn đau bụng kinh. Ở Ấn Độ và một số vùng của Indonesia, người dân vẫn sắt loại cây này cho các bà mẹ mới sinh uống để tăng lưu lượng sữa mẹ.
2.9. Giảm viêm khớp
Hàm lượng axit béo omega-6 có trong lá cây húng chanh có thể giúp giảm chứng viêm khớp. Ngoài ra, các vận động viên cũng được khuyến cáo nên tiêu thụ loại lá này để ngăn ngừa loãng xương.
2.10. Cải thiện thị lực
Cây rau tần dày lá cũng giúp cải thiện thị lực. Loại cây này có chứa một lượng vitamin A nhất định, giúp giảm căng thẳng oxy hóa trong mắt và ngăn ngừa thoái hóa điểm vàng.
3. Các món ăn từ cây húng chanh
Cây tần dày lá ngoài lợi ích chữa bệnh còn được dùng nhiều trong nấu nướng. Lá của cây tần dày thường được sử dụng làm phụ gia thực phẩm, gia vị, hương liệu cho các món thịt, món cá và nấu canh.
Trước hết, do lá của loại cây này có vị thơm đặc trưng nên được sử dụng để nấu chung với các món thịt gia cầm, thịt bò, thịt cừu. Nó còn được dùng để khử mùi hôi tanh của cá, thịt cừu và thịt dê. Lá cây húng chanh cũng được dùng nấu canh chua hoặc các món canh hầm.
Húng chanh có thể tẩm bột chiên giòn hoặc trộn sống với salad. Ngoài ra, lá có thể hãm nước nóng như một loại trà.
3.1. Rau tần dày lá tẩm bột chiên giòn
Chuẩn bị
- Lá rau tần dày lá rửa sạch, để ráo
- Dầu ăn
- Bột chiên giòn + nước
- Sốt tương cà/tương ớt/mayonnaise
Cách làm
√ Hòa bột chiên giòn với tỷ lệ 150g bột với 150 ml nước, khuấy đều đến khi bột sánh mịn. Gia giảm để bột không quá loãng hoặc quá đặc.
√ Đun nóng dầu trong chảo. Nhúng lá húng chanh vào hỗn hợp bột kể trên rồi chiên ngập dầu đến khi lớp bột áo ngoài vàng giòn là được.
√ Lá tần dày chiên giòn có thể chấm với sốt tương cà/tương ớt/mayonaise theo tùy sở thích.
3.2. Bò xào tần dày lá
Chuẩn bị
- Lá húng chanh rửa sạch, để ráo, thái nhỏ tùy thích
- Dầu ăn, gia vị
- Thịt bò thái mỏng, ướp chút bột nêm, tỏi, dầu ăn
Cách làm
√ Bắc chảo dầu lên bếp, chờ dầu nóng, cho tỏi vào phi thơm, tiếp cho thịt bò vào đảo đều.
√ Khi thịt bò chín tới, thì cho tần dày lá vào đảo đều, nêm nếm lại cho vừa ăn, rồi tắt bếp.
3.3. Canh rau tần dày lá
Chuẩn bị
Để nấu canh chua rau tần dày lá, bạn cần:
- 300g thịt gà
- 1 cành rau húng chanh
- 150g bông so đũa
- 2 quả cà chua
- 1 vắt me chín
- Ngò gai (mùi tàu), ớt tươi, tỏi băm, nước mắm, đường, hạt nêm.
Cách làm
√ Thịt gà rửa sạch, chặt miếng nhỏ vừa ăn, ướp với 1,5 thìa cà phê hạt nêm, để 15 phút.
√ Bông so đũa bỏ nhụy để không đắng rồi rửa sạch.
√ Cà chua rửa sạch, thái múi cau.
√ Húng chanh và ngò gai thái nhuyễn, ớt thái sợi.
√ Cho nồi lên bếp, cho dầu vào đun nóng, bỏ tỏi vào phi thơm rồi cho gà vào xào săn.
√ Cho một lượng nước vừa đủ dùng vào nồi và nấu cho gà chín mềm.
√ Me cho vào bát, đổ nước nóng để lọc lấy nước me, đổ vào nồi gà. Nêm 1 thìa súp đường, 1 thìa súp hạt nêm, 1/2 thìa súp nước mắm ngon.
√ Sau đó bạn cho cà chua, húng chanh và mùi tàu vào nồi.
√ Bạn nêm lại cho vừa ăn rồi thêm ớt thái sợi. Cho so đũa vào nồi canh đang sôi rồi tắt bếp ngay.
√ Múc canh chua rau tần dày lá ra tô, thêm mùi tàu, dùng nóng.
Ngoài ra còn một số món ngon khác từ rau tần dày lá:
♦ Canh rau tần dày lá nấu thịt bằm
♦ Canh gà nấu bông so đũa và tần dày lá
♦ Canh tần dày lá nấu cá đồng
♦ Tần dày lá xào thịt heo.
